وبلاگ شخصی فرهاد داودوندی

به قلم: استاد محمد گودرزی- بنقل از سایت روزهای بروجردپس از گذشت چندین سال که از برف و زمهریر زمستانی چندان خبری نبود، زمستان امسال از چهره نقاب افکند و به واقع زمستانی کرد؛ در روزهای چهارشنبه و پنج شنبه دوم و سوم بهمن ماه جاری (۱۳۹۸) برف نسبتاً سنگینی در بسیاری از مناطق نیمه غربی – شمالی کشور و بروجرد بارید و تا نزدیک به دو هفته، سرما و یخبندان را حاکم کرد. همان روزها با دوست فاضل و عزیزم، استاد شعبانی (مدرس جغرافیا و علوم زمین) درباره وضعیت هوای روزهای آینده گفتگویی مفصل داشتم. وی با توجه به داده‌های سایت‌های معتبر هواشناسی در اروپا پیش بینی کرد که احتمال ورود یک سامانه قدرتمند قطبی به ایران تا حدود بیستم بهمن ماه وجود دارد و افزود که اگر الگوهای اعلان شده ثابت بماند و تغییر نکند، شاهد زمستانی توفنده و بسیار سرد خواهیم بود.

پیش بینی استاد و دیگر نهادهای مربوطه در این زمینه دُرست بود و سامانه قطبی که از شنبه ۱۹ بهمن ماه از مرزهای شمال غربی وارد کشور شد، بخش گسترده‌‌‌ای از ایران زمین را تحت تأثیر قرار داد و به ویژه در مناطق کوهستانی آذربایجان، کردستان و گیلان سنگ تمام گذاشت. تصاویری که دیروز و امروز از بارش برف سنگین در مناطقی از جمله سقز، بانه، بوکان و خصوصاً خلخال در فضای مجازی منتشر شد، حکایت از آن دارد که زمستان امسال آمده تا قدرت نمایی کند! انتشار این تصاویر، خاطرات گذشته را زنده کرد و برخی را به سال‌های دور و زمستان‌های بسیار سخت و طاقت فرسای دهه‌های چهل و پنجاه خورشیدی برد.

از آن میان، استاد شعبانی که ظاهراً در جستجوی خاطرات گذشته آلبوم قدیمی‌به یادگار مانده از پدر خانم‌شان –زنده یاد محمد اقتصادیان- را ورق می‌زدند، به ده قطعه عکس نسبتاً با کیفیت و بسیار جالب از زمستان ۱۳۴۲ در بروجرد برخورد کردند و سخاوتمندانه آنها را برای نشر در فضای مجازی در اختیارم گذاشتند.

مرحوم محمد اقتصادیان (۱۳۱۵- ۱۳۹۶) بازنشسته ارتش بود که تا قبل از سال ۱۳۴۹ درخیابان سید مصطفی کنونی روبروی درمانگاه فرهنگیان مغازه باتری سازی داشت و کسبه قدیمی‌این خیابان ایشان را به عنوان استادکار برق و باطری ماشین می‌ شناسند. هرچند به دُرستی روشن نیست که این ده قطعه عکس توسط چه کسی گرفته شده، وجود آنها در آلبوم خانوادگی و نیز عدم حضور مرحوم اقتصادیان در هیچ یک از آنها این گمان را تقویت می‌کند که احتمالاً عکاس خود او بوده است. انبوه حیرت آور برف آن اندازه شگفت آور و دیدنی بود که صحنه‌هایی از آن با دوربین عکاسی برخی افراد صاحب ذوق ثبت شود و به یادگار بماند. انتشار چند قطعه عکس قدیمی‌دیگر از زمستان سال ۱۳۴۲ در فضای مجازی در روزهای اخیر، مؤید این نکته است. به هر حال، این عکس‌های ارزشمند بخشی از گذشتة شهر ما را برای نسل امروز زنده و ماندگار کرد.

در ادامه، عکس‌های زنده یاد محمد اقتصادیان و گزارشی کوتاه اما مهم از بارندگی برف در بهمن ماه ۱۳۴۳ تقدیم می‌شود. تا آنجا که من می‌دانم این نوشتة کوتاه، تنها گزارش مستند و منتشر شدة در دسترس از زمستان ۱۳۴۳ است. گزارش را زنده یاد سید‌هادی حائری (کوروش) نوشته است که در آن زمان ریاست «اداره غله بروجرد» را برعهده داشت. این گزارش بخشی از مقدمه‌‌‌ای است که نویسنده، به عنوان رئیس «انجمن ادبی دانشوران بروجرد» بر تابستان سبز، نخستین نشریه این انجمن نوشته و در تیرماه ۱۳۴۴ منتشر شده است.

گزارش سید‌هادی حائری از زمستان ۱۳۴۳ بروجرد

«نویسنده تا کنون دو زمستان بروجرد را در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ خورشیدی دیده ام که بسیار سخت و طاقت فرسا بوده است. به عنوان نمونه می‌توان گفت امسال، که هنوز اوائل بهمن ماه می‌باشد به قدری برف آمده که بیشتر کوچه‌های کم عرض شهر تا حدود پشتِ بام‌ها را فرا گرفته و ناچار ساکنان آن خانه‌ها از روی بام‌ها عبور و مرور می‌کنند. اهالی در جلو مسجد شاه بروجرد و چند نقطه دیگر، همچنین در حیاط بعضی خانه‌ها در برف تونل زده و میان «تونل برفی» راه باز کرده بدین ترتیب رفت و آمد انجام می‌گیرد.

در اغلب خیابان‌های پر برف شهر، راه باریک و لغزانی ایجاد شده که به علت یخ بستنِ زمین باید در آن با تأمل و سختی به پیاده روی خود ادامه داد. بیش از ۱۵ روز است که ماشین‌ها و تاکسی‌ها کار نمی‌کنند … برق شهر قریب ۱۰ روز بکلی قطع و شب‌های بروجرد غرق در ظلمت بود. کلیه دبستان‌ها و دبیرستان‌ها را یک هفته تعطیل کردند.

شب ‌ها از کوه و بیابان گرگ‌ها به کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌آیند و سگ‌ها را می‌ درند و اگر گوسفندی به چنگ آورند آن را طعمه خود می‌سازند و به زن یا مردی که شب در خارج از خانه دیده شود حمله می‌کنند و قبل از سپیده صبح مجدداً از شهر خارج می‌شوند. مدت یک ماه می‌گذرد که در نتیجه قطع سیم‌ها، تلفن‌های شهر از کار افتاده و بر اثر یخبندان، آذوقه و مایحتاج زندگی به دشواری تهیه می‌شود. از ابتدای زمستان تقریباً به طور مداوم آسمان ابری بوده و ۳۰ روز است که سه روز هم هوا آفتابی نبوده است. با تمام این تفاصیل ریزش برف سنگین هنوز ادامه دارد …

آقای حسین حزین (شاعر بروجردی) امروز اظهار می‌کرد که در تمام ۵۶ سال عمر خود تا امسال چنین برف و سرمایی را در بروجرد ندیده است. (سید‌هادی حائری، بروجرد، ششم بهمن ماه ۱۳۴۳)